Alatka od roga iz Nose

Na livadama Pereša uz vodotok Kireš, a u okviru Zemljoradničke zadruge iz Hajdukova, otkrivena je 1955. godine tzv. alatka za drešenje čvorova sa veoma specifičnim urezanim ukrasom. Na obrađenom rogu, dužine 13,9 cm, mogu se videti tri ljudske figure, dva konja i trapezoidni prikaz šatora. Od vrha roga pruža se urezani žleb skoro do sredine alatke, a pri dnu se nalaze dva naspramna otvora koja su verovatno služila za fiksiranje drške.  

Funkcija ove alatke se ne može sa sigurnošću utvrditi, a njen se značaj ogleda po detaljima crteža na osnovu kojih se smatra da predstavljaju Avare i njihove konje. Dve osobe su prikazane u stojećem stavu iz profila, tako da se mogu uočiti duge kose upletene u perčin i dugačka odela (kaftani). Nose pojaseve o kojima vise torbice, dok nejasni urezi u donjem delu kaftana možda predstavljaju viseće delove pojasa. Treća osoba bi mogla biti ženskog pola. Konji su takođe prikazani iz profila i na jednom se može uočiti pokrivak i sedlo. 

Na osnovu preklapanja pojedinih prikaza na alatki, kao i činjenici da su pojedine figure izlizane, može se pretpostaviti da crteži nisu nastali istovremeno i da je alatka bila duže vreme u upotrebi. Analiza izgleda konjskog sedla ukazuje na to da je ovaj artefakt najverovatnije izrađen i korišćen u drugoj polovini 7. veka. 

Tekst i fotografija: Neda Dimovski, viši kustos, arheolog