Lajoš Hušvet, Zimski pejzaž, oko 1930
Umetničko odeljenje, Gradski muzej Subotica, inv. br. U–1802
Slikom, koja prikazuje ravničarski, zimski pejzaž, kao predmetom meseca ispraćamo ne samo 2025. godinu već i izložbu dela sombroskog slikara i vajara Lajoša Hušveta (Husvéth Lajos, 1894–1956) i subotičkog vajara Gabora Almašija (Almási Gábor, 1911–1994), kojom smo obeležili 130 rođendan Lajoša Hušveta i 30 godina od smrti Gabora Almašija, dva autora čije legate čuva subotički muzeja.
Ravničarski pejzaž jedna je od dominantnih tema u slikarskom opusu Lajoša Hušveta, a blizak odnos sa njim slikar je stekao još tokom detinjstva. pa mu je ostao izazov za slikanje i motiv kojem se uvek vraćao, što potvrđuju i dela iz njegovog legata, koji se čuva u Gradskom muzeju Subotica. Za pejzažne prikaze Hušvet je gotovo isključivo birao horizontalni format, koji je odgovarao širini pogleda na otvoreni prostor, dok se vertikalni format pejzažne tematike na slikama u subotičkom legatu javlja tek na primerima koji tematizuju isečke gradskih pejzaža. Horizontalan format ispunjava i uljanu sliku Zimski pejzaž, nastalu oko 1930. godine (ulje na platnu, 79 x 110 cm, signatura dole levo: Husvéth L.). Ovu sliku, kao i druge primere umetnikovog pejzažnog slikarstva publika može da pogleda još do sredine decembra tekuće godine na gore pomenutoj izložbi.
Na slici prepoznajemo tipičan prizor ravnice, koji gotovo da konstruiše jedan pozitivan mit o zavičajnom krajoliku, koji se može uočiti i kod drugih vojvođanskih pejzažista, npr. kod Arpada Juhasa, Ivana Radovića i Milana Konjovića. Ovakvi prizori najčešće su lični doživljaji slikanja neposredno u samom motivu, ali i slikanje po sećanju. Sklon plenerističkom slikarstvu, Hušvet je beležio karakteristike pejzaža i somborske ravnice, a neke od naslikanih prizora je imenovao prema lokalnim toponimima, što je dodatno istaknulo važnost zavičajnih momenata u Hušvetovom pejzažnom slikarstvu. Iako je Hušvet neke od naslikanih prizora i imenovao prema lokalnim toponimima, za ovaj zimski prikaz ipak ne posedujemo podatak koju lokaciju prikazuje. No on jeste ona vrsta Hušvetovih pejzaža koji analitički fiksiraju motive lokalnog ambijenta i tipične prizore široke bačke ravnice, u kojima naslućujemo osećaj izraženog poštovanja motiva.
Većina pejzaža iz Hušvetovog opusa sadrže prizore sa životinjama i ljudima, a tu je vrstu prikaza prepoznao kao blisku njegovom senzibilitetu u Umetničkoj koloniji u Solnoku, omiljenom stecištu mađarskih slikara naklonjenih radu u prirodi. Ovde je definisao interes za pejzaž i animalističko slikarstvo. Na iskustvima stečenim u Umetničkoj koloniji u Solnoku dvadesetih godina 20. veka Hušvet će kasnije razvijati teme i stil prikaza ravničarskog, bačkog pejzaža. Kompozicija u kojoj se horizontalno nižu planovi, a na prostornu dubinu i daljinu upućuju elementi prikaza koji gube na jasnoći detalja, ostaće tipična za Hušvetovo pejzažno slikarstvo.
Tekst: Ljubica Vuković Dulić, istoričar umetnosti, viši kustos
Fotografija: Svetlana Kolović, fotograf
