Stolovati prsten
Arheološko odeljenje (inv.br. A.2.1.703), Gradski muzej Subotica
Među malobrojnim nalazima novog veka u okviru arheološke zbirke, ističu se dva stolovata prstena otkupljena 1948. godine kojima se kao mesto porekla navodi subotičko naselje Nosa.
Dva masivna, bronzana primerka, livena su u segmentima, pa su zatim lemljenjem oblikovana u celinu. Odlikuje ih šuplja, valjkasta glava oko koje se pruža motiv vitice (inv. br. A.2.1.703), odnosno pletenice (inv. br. A.2.1.704) i trakasta karika na kojoj se kod oba primerka uočava vitičasti ukras. Kupasti ornament se nalazi na sredini glave oko koje se pružaju koncentrični krugovi u vidu pseudogranula i rebra, ili u drugom slučaju – kupice su raspoređene u isečcima i u centru krstastog motiva. Motiv krsta se javlja kao simbol hrišćanstva, ali s obzirom na to da stolovato prstenje predstavlja nevestinski nakit, ima i apotropejsku ulogu koja treba da obezbedi plodnost i stvaranje novog života. Bočno, sa obe strane, karika i glava su povezane kružnim isečkom. Visina prstenja iz Nose iznosi 3,1 i 3,4 cm, a težina 9,36 i 12,89 g.
Stolovato prstenje se pojavljuje u 16. veku i svoj naziv duguje običaju da se nosi za stolom u toku svečanosti. Zbog svoje veličine nije moglo da služi kao svakodnevni ukras. Prvobitno deo građanskog stila, najviše se sreće u 17. i 18. veku i opstaje kao narodni ukras sve do početka 20. veka, a prisutno je na čitavom prostoru istočnog i centralnog Balkana. Primerci iz Gradskog muzeja Subotica mogu se, na osnovu poznatog sličnog prstenja, opredeliti u period 18–19. veka.
Tekst i fotografije: Neda Dimovski, viši kustos-arheolog
